LOCHEM - Wanneer je praat over de Tweede Wereldoorlog in de gemeente Lochem, dan kun je niet om één naam heen: Berry Swarthoff. Samen met zijn vrouw Yvonne runt hij niet alleen het enige Canadese restaurant van Nederland, maar hij is ook de drijvende kracht achter het Liberation Museum in Lochem. Dankzij Berry heeft de stad door de jaren heen al duizenden Canadezen mogen verwelkomen.

Een wandelende encyclopedie

In de maart editie van LokaalLochem zetten we Berry extra in de schijnwerpers, passend bij de vieringen en herdenkingen rond 80 jaar vrijheid. In april staan diverse activiteiten gepland, waarbij Berry vanzelfsprekend een belangrijke rol speelt. Wie Berry kent, weet dat hij een wandelende encyclopedie is als het gaat om de Tweede Wereldoorlog. "Gooi er een muntje in, en hij stopt niet meer met vertellen," wordt vaak lachend gezegd.

© Eigen foto

Van Baarle-Nassau naar Lochem

Berry werd geboren in 1962 in Baarle-Nassau, waar zijn vader als beroepsmilitair gestationeerd was. Zijn moeder kwam uit Lochem en zijn vader uit Zutphen. Toen Berry zes jaar oud was, verhuisde het gezin naar de Veluwe. Na een korte tijd in Apeldoorn vestigden ze zich uiteindelijk in Lochem, waar Berry zijn jeugd doorbracht en naar de Sint Jozefschool ging.

Na de LTS in Lochem volgde hij de koksopleiding in Enschede en later nog twee jaar in Hengelo. Zijn liefde voor koken kwam niet uit de lucht vallen: zijn vader was militair kok, en de enorme keukens maakten diepe indruk op de jonge Berry.

Zijn loopbaan begon in de keuken van een restaurant in Ootmarsum. Later werkte hij bij Avenarius in Ruurlo, het Hof van Gelre in Lochem en De Hoofdige Boer in Almen. Op zijn 22e ging Berry het leger in, waar hij werd gestationeerd in Bergen op Zoom en Ermelo. Hij had als een van de weinigen al zijn vrachtwagenrijbewijs en hield zich bezig met het transporteren van munitie.

Een leven lang verbonden met Canada

Berry en Yvonne runnen al 35 jaar hun Canadese restaurant aan de Graaf Ottoweg in Lochem. Yvonne woonde jaren in Canada, en Berry voelde zich al op jonge leeftijd verbonden met het land vanwege zijn interesse in de Tweede Wereldoorlog.

Berry en Yvonne leerden elkaar kennen in hun jeugd, maar de vonk sloeg pas over na een optreden van Berry's band. Berry speelde in een band samen met drie vrienden. Ze traden regelmatig op en kregen muzieklessen van Appie Daalmeyer, die in de David Copperfield Band speelde. De band repeteerde bovenin de kantine van Wila en stond in het voorprogramma van Herman Brood in de Koeienstal in Eibergen. Die avond was Yvonne ook aanwezig. Tijdens een lift na het concert moest Yvonne bij Berry op schoot zitten, en vanaf dat moment was het raak. De bandleden spelen nog steeds samen, nu onder de naam PittCrew, en hebben regelmatig contact.

Van verzameling naar museum

Berry verzamelt al zijn hele leven objecten uit de Tweede Wereldoorlog. Wat begon met enkele posters en poppen uit die tijd, groeide uit tot een indrukwekkende collectie. In 1986, het jaar dat hij en Yvonne trouwden, richtten ze een speciaal ‘hok’ voor zijn verzameling. De band die op hun huwelijk speelde, werd specifiek gekozen omdat ze oorlogsgerelateerde muziek speelden.

Het pand dat nu de naam Mondani draagt, is sinds 1911 in het bezit van Yvonne's familie. Voordat Berry en Yvonne hier hun horecazaak startten, was het een bistro. Meteen werd de zaak uitgebouwd, met hulp van Yvonne's vader, en in de kelder werd een expositieruimte ingericht voor Berry's collectie. Hier heeft het museum lange tijd gezeten. Na enkele tijdelijke onderkomens kreeg de collectie in 2020, ter ere van 75 jaar vrijheid, een vaste plek aan de Walderstraat in Lochem. Inmiddels is het museum gevestigd boven de VVV in het oude gemeentehuis en heeft het een vaste tentoonstelling over de bevrijding van Lochem en de rol van de Canadezen hierin.

Zijn meest dierbare bezit? Een foto van zijn vader. Voor Berry draait het niet alleen om de objecten, maar vooral om de verhalen en emoties die ze met zich meebrengen.

© Eigen foto

Veteranen en herinneringen levend houden

Door de jaren heen zijn 75 veteranen uit Canada en Groot-Brittannië in Lochem op bezoek geweest. Duizenden Canadezen kwamen hun eer betuigen, iets wat een merkbaar positief effect heeft op de binnenstad. "We merken het aan de donaties aan het museum en aan hoe ze soms bijna de hele VVV leegkopen," vertelt Yvonne.

Berry is betrokken bij zo’n 30 tot 40 herdenkingen per jaar, verspreid over heel Nederland. Hij is officieel lid van de Royal Canadian Legion – Branch 005 en was mede-initiatiefnemer van de herdenking in Nijmegen en de jaarlijkse lichtjesavond op de Britse begraafplaats.

Zijn kennis draagt hij met passie over, zowel in het museum als tijdens lezingen op basisscholen en verenigingen. "Ik gaf laatst een lezing bij een vrouwenvereniging in Heeten; anderhalf uur lang was het muisstil," vertelt Berry met trots. Er zijn nu plannen om een deel van het museum in te richten voor lezingen.

Opdat wij nooit vergeten

Ook dit jaar blijft Berry zich inzetten voor de herdenkingen en het levend houden van de verhalen die hem zo dierbaar zijn. "Opdat wij nooit vergeten," blijft zijn motto. En met zijn tomeloze inzet en kennis is hij de perfecte persoon om de geschiedenis door te geven aan toekomstige generaties.