ZUTPHEN - Onlangs nam de Zutphense gemeenteraad unaniem een motie aan die de lokale democratie moet versterken. Inwoners moeten meer invloed krijgen, zo vindt de raad. Maar invloed heb je pas echt als je mag meebeslissen waar het geld naar toe gaat. Dat lijkt in Zutphen nog een brug te ver.

In 2015 werd het wijkontwikkelingsplan De Hoven gemaakt. In bijeenkomsten mochten inwoners ideeën aandragen. Ambtenaren maakten daar een 10-jarenplan van en de gemeenteraad besloot een budget van 5,5 ton toe te kennen. Toen de toenmalige wijkwethouder werd gevraagd waarom de inwoners van De Hoven niet zelf over die 5,5 ton mochten beslissen, was zijn antwoord verbijsterend: “Dan gaan ze er misschien wel kerstpakketten van kopen!”. Hij meende het echt.

Deze uitspraak is tekenend voor het geringe vertrouwen van de Zutphense politiek in haar inwoners. De anekdote staat namelijk niet op zichzelf. Al in 2015 nam de gemeenteraad een GroenLinks motie aan om in 2017 een burgerbegroting in te voeren. Bij een burgerbegroting maken inwoners niet alleen plannen voor hun buurt of wijk, maar ze beslissen ook waar het geld naartoe gaat. Twee jaar na de motie was het enige wapenfeit een startnotitie en een informatiebijeenkomst. Weer twee jaar later moest het er dan echt van komen. In het coalitieakkoord uit 2018 staat het zwart op wit: “De begroting van 2020 wordt de eerste Zutphense burgerbegroting waar een brede groep inwoners invloed op heeft.” Mooi niet dus. En ook bij de begroting voor 2021 was de invloed van de burger in geen velden of wegen te bekennen.

"Wethouder Matser, ook GroenLinks, en zijn voorganger hebben geen enkel initiatief genomen voor een burgerbegroting"

Wethouder Matser, ook GroenLinks, en zijn voorganger hebben geen enkel initiatief genomen voor een burgerbegroting. Terwijl juist de noodzaak tot bezuinigen een uitgelezen moment was geweest om inwoners mee te laten beslissen over budgetten. Dan creëer je draagvlak én kostenbesparingen omdat er meer bereidheid is bij inwoners om zelf de handen uit de mouwen te steken. De bezuinigingsoperatie werd echter een technische exercitie waarbij bureau Berenschot een lijst van bezuinigingsmaatregelen opstelde, het college daaruit koos en de raad moest slikken. Daar kwam geen burger aan te pas.

Kortom, in de afgelopen vijf jaar zijn we geen steek verder gekomen. Nu is dus weer een motie aangenomen om de invloed van inwoners bij raadsbesluiten te vergroten. Je moet erg je best doen om dit serieus te nemen. In de eerste plaats is het een opdracht die de raad, vreemd genoeg, aan zichzelf geeft. In de tweede plaats hoeft er pas in september volgend jaar een voorstel te liggen. Weer een verloren jaar.

Invloed van inwoners

Als de raad echt de invloed van inwoners wil vergroten, dan maakt ze samen met betrokken inwoners een plan en brengt dat als initiatiefvoorstel naar de raad. Binnen een half jaar ben je klaar om aan de burgerbegroting voor 2022 te gaan werken.

De geschiedenis met de burgerbegroting laat zien dat politici helemaal geen trek hebben in het delen van hun macht met inwoners. Moties en coalitieakkoorden zijn voor de bühne. Raadsleden zijn gekozen om voor ons te beslissen en wethouders weten zelf wel wat het beste is. De arrogantie van de macht. Beslissen over budgetten, dat laat je niet aan je inwoners over.

Recentelijk stelde oud-politicus Jan Terlouw in een essay over lokale democratie dat vertrouwen in de politiek geen eenrichtingsverkeer is. Het begint bij politici die hun burgers het vertrouwen geven. Zulke politici zijn in Zutphen nauwelijks te vinden.