Als iemand zich in de kijker speelt met een bepaald onderwerp dan wordt de persoon in kwestie al gauw uitsluitend daarmee geassocieerd of als deskundig bestempeld. Daar zitten nadelen aan. Het publiek wordt blind voor alle andere kwaliteiten. Van iemand die iets roept over een virus wordt gedacht dat hij uitsluitend daarmee bezig is, de zanger wordt tot aan zijn dood ‘veroordeeld’ tot het zingen van hetzelfde liedje. George Baker gaat al vijftig jaar door het leven als meneer Una paloma blanca. Hij kan vast meer, maar niemand interesseert zich voor dat andere. Het publiek blijft maar roepen om dat ene nummer, het is een vreselijke verspilling van talent. Hopelijk compenseert de financiële opbrengst het stigma van de gekortwiekte zanger.

Als streektaalschrijver merk ik daar ook een en ander van. Sinds  een jaar of vijftien publiceer ik verhalen in de Streektaal. Mensen die daar wat mee hebben verwachten niet dat ik ook in de Nederlandse taal stukjes produceer. Komt dat ter sprake dan kijken zij ervan op. Zij hebben bijvoorbeeld nog nooit gehoord van mijn wekelijkse column die u nu leest. Dat is geen ramp, maar zij brengen mij slechts in verband met het dialectwerk, omdat zij alleen dat kennen.

Zowel voor de zanger als voor de schrijver is het moeilijk om een ingekerfd merkteken weg te poetsen. In mijn streektaalverhalen haak ik vaak in op hedendaagse onderwerpen. Dat vraagt nieuwe woorden omdat begrippen van vroeger niet passen, niet meer bestaan en door nieuwe generaties ook niet begrepen worden. Die nieuwe woorden zijn in het dialect niet altijd voor handen. Dan heb je keus; toch een oud begrip gebruiken om een hedendaags onderwerp te bespreken, zelf iets nieuws bedenken of aansluiten bij hedendaagse Nederlandse varianten.

"Alsof ik iets had misdaan!"

In de praktijk wordt dat al gauw een mengeling van deze drie mogelijkheden. Om de eenvoudige reden dat een schrijver altijd zoekt naar synoniemen en bij voorkeur niet vaker dan twee keer dezelfde omschrijving gebruikt in een tekst van 400 woorden. Een normale schrijfoplossing.

Niet iedere streektaallezer waardeert de aan het Nederlands gelieerde varianten. Onlangs wist iemand mij te vertellen dat een door mij gebruikte uitdrukking vroeger nooit op die manier werd gebruikt in de Achterhoek. Alsof ik iets had misdaan!

Opeens was ik helemaal klaar met het vernauwende dat verbinding leggen tussen het één en het ander teweeg brengt, omdat – vroeger –  creativiteit en vernieuwing in de weg stond.