LOCHEM - NEEDE - Wanneer je kind geboren wordt, is dat voor veel mensen de mooiste dag van hun leven. We kennen allemaal de clichés van, “Je krijgt er zoveel liefde voor terug” en “Ik heb nog nooit van iemand zoveel gehouden”. En weet je, ze zijn allemaal waar. Vier jaar later gaat je kind voor het eerst naar school. Je kind is immers leerplichtig van de leeftijd vijf tot zestien jaar. Je gaat dus vooraf kijken welke school het beste bij jullie en je kind past. In de meeste gevallen is dat een school in de buurt. Geen enkele ouder denkt er op dat moment over na om ook eens te gaan kijken bij een speciale basisschool. En waarom zou je ook, want je kind is toch “normaal”. 

Helaas heerst er nog altijd een stigma op het speciaal onderwijs en het speciaal basisonderwijs. Vaak worden deze kinderen nog geassocieerd met gedragsproblemen, en dus gezien als moeilijke kinderen. Vaak gaan gedragsproblemen hand in hand met leerproblemen. Want stel je eens voor dat je elke dag op je tenen moet lopen en de ‘gewone’ lesstof maar niet begrijpt. Of erger nog, wat als de andere kinderen en leerkrachten jae niet begrijpen. Hoe zou jij je dan voelen? En vind je het dan nog steeds gek dat sommige van deze kinderen gedragsproblemen laten zien. SBO Diekmaat in Neede wil de drempel naar ouders en mensen in het algemeen laag houden. Iedereen is welkom om eens te komen kijken en zelf te ondervinden dat het een ‘gewone’ basisschool is met extra faciliteiten en soms een wat andere aanpak.

© SBO Diekmaat

Jubileum

Afgelopen juni bestond SBO Diekmaat 50 jaar. Dat hebben ze gevierd met drie feestdagen. Een reünie voor oud-leerlingen, een feestdag voor de leerlingen en een open huis voor iedereen die maar geïnteresseerd was. Voor Harriët van der Duim was het vooral erg leuk oud leerlingen terug te zien, die dan ook graag even wilden laten weten hoe fijn ze hun schooltijd hadden ervaren. Harriët werkt inmiddels al 37 jaar op de SBO Diekmaat. Ze begon haar loopbaan in 1984 bij de Rabobank in Lochem. “Iets heel anders, maar toen lagen de banen in het onderwijs niet voor het oprapen.” Daarna heeft ze een jaar als invaller gewerkt in Barchem en kwam daar opnieuw in contact met de directeur van SBO Diekmaat. Ze waren al bekenden van elkaar door haar stageperiode tijdens haar studie op de Pabo. En zo ging ze in 1986 aan de slag in Neede. 

Niet voor iedere leerkracht weggelegd

Het speciaal onderwijs en het speciaal basisonderwijs is zeker niet voor iedere leerkacht weggelegd. De meeste studenten kiezen na hun opleiding dan ook vaak voor het reguliere onderwijs. En toch koos Harriët voor SBO Diekmaat. “Het is een specifieke doelgroep, maar ook echt een hele mooie doelgroep. Ieder kind heeft een verhaal, maar bij deze kinderen zit er vaak al een heel verhaal achter hun begeleidingsbehoeften. Om daarachter te komen en tot een oplossing te komen is zo mooi.” Harriët heeft al een hele loopbaan achter zich. Ze is groepsleerkracht geweest, gymleerkracht en nu vooral actief als leesbegeleidster en Rots en Water trainer.

Veel mensen weten niet hoeveel werk er allemaal vooraf gaat aan de verwijzing van een kind op speciaal basisonderwijs. Je kunt niet zomaar je kind aanmelden. Daar gaat een hele procedure aan vooraf en al die tijd zit het kind mogelijk niet op zijn of haar plek. Het samenbrengen van gelijkgestemde kinderen is enorm belangrijk voor kinderen. Elk kind heeft al wat meegemaakt en gaat naar het speciaal onderwijs voor een reden. Dat zorgt voor verbinding tussen de kinderen. 

Succes ervaring

De kinderen op SBO Diekmaat krijgen Rots en Water training. Dit is een weerbaarheidstraining om kinderen grenzen te verkennen. Leren grenzen aangeven, maar ook leren waar de grenzen van anderen liggen zodat je daar niet overheen gaat. De kinderen van groep 4 tot en met groep 8 krijgen elk jaar acht lessen. Dit doen ze in de gymzaal, naast de reguliere gymlessen. Bewegen heeft SBO Diekmaat namelijk hoog in het vaandel staan. Succes ervaring is voor de kinderen erg belangrijk. Sommige kinderen komen al met een gering zelfvertrouwen en mogelijk negatief zelfbeeld binnen als ze beginnen bij SBO Diekmaat. “Daar kan vaak niemand wat aan doen, maar het is wel erg sneu voor het kind.” Door succeservaringen en groepsbeloning krijgen de kinderen een positieve ervaring. Negatief gedrag wordt zoveel mogelijk genegeerd en positief gedrag beloond. “Met straffen krijgt het kind ook bij negatief gedrag aandacht en je wilt juist dat kinderen het positieve gaan onthouden.” 

Doe eens normaal

Op de school werken ze ook met filmpjes over gedragslessen. Deze maken ze met de leerkrachten zelf. “Doe eens normaal” wordt vaak gezegd in het dagelijks leven. Maar wat is ‘normaal’? In de filmpjes geven de leerkrachten eerst het foute voorbeeld. Dit leidt altijd tot hilariteit onder de kinderen. Daarna wordt het goede voorbeeld gegeven, en deze wordt daarna nog eens herhaald. Want ook hier geldt, je wil dat de kinderen het goede gedrag onthouden. 

© Da Vinci

Gewoon onderwijs

Zo zie je maar, dat de kinderen in het speciaal basisonderwijs ook ‘gewoon’ naar school gaan. Ze krijgen dezelfde vakken. Elke dag is weer anders, net als op alle scholen. En de problemen die kinderen op het reguliere onderwijs vertonen, verdwijnen vaak als ze op hun eigen niveau werken samen met lotgenoten. Op het speciaal basisonderwijs is er alleen meer persoonlijke begeleiding mogelijk die de kinderen nodig hebben. Harriët zou graag zien dat meer studenten tijdens hun studie ook eens een periode op het speciaal onderwijs zouden meedraaien. “Dan zie je met eigen ogen of dit ook voor jou is weggelegd.” SBO Diekmaat is een adaptieve school voor leerlingen met specifieke ondersteunings-en begeleidingsbehoefte, maar vooral een mooie school met leuke leerlingen en prettig personeel.

SBO Diekmaat en Da Vinci school zitten in hetzelfde gebouw en maken van elkaars faciliteiten gebruik. Hoewel beide scholen aan de andere kant van het spectrum zitten, wordt op beide scholen gekeken naar de belevingswereld van het kind en komen ze in contact met gelijkgestemden. 

Van Borculo naar Neede

Wat begon dertien jaar geleden in Borculo onder de naam Leonardoschool, is nu Da Vinci Berkelland en zit nu ruim vijf jaar in hetzelfde gebouw als SBO Diekmaat. De school is bedoeld voor kinderen met een hoge intelligentie, die meer uitdaging nodig hebben dan dat ze op hun huidige school aangeboden krijgen. Het is de enige school voor meer- en hoogbegaafde kinderen in de regio die zowel deeltijd als voltijd onderwijs aanbiedt. Destijds viel de Leonardoschool nog onder het regulier onderwijs, maar nu valt Da Vinci Berkelland net als SBO Diekmaat onder het speciaal basisonderwijs. 

Ervaring op beide scholen

Cindy Posthuma is locatiecoördinator op Da Vinci Berkelland. Ze werkt al ruim 25 jaar in het speciaal basisonderwijs, waaronder SBO Diekmaat en de laatste zeven jaar op Da Vinci Berkelland. Ze kent dus als geen ander de twee kanten van het spectrum. Cindy heeft altijd in het speciaal basisonderwijs gewerkt. Deze doelgroep spreekt haar enorm aan. Zeven jaar geleden maakte ze de overstap naar Da Vinci Berkelland, toen der tijd nog in Borculo, omdat de school hulp nodig had. De leerkrachten werkten hard om de kinderen passend onderwijs te bieden, maar door de vele ontwikkelingen liep de school niet goed. Cindy is toen als locatiecoördinator aan de slag gegaan. Twee jaar later veranderde Da Vinci Berkelland van regulier basisonderwijs naar speciaal basisonderwijs en daarmee verhuisde de school naar Neede. De school verloor hiermee ook een aantal leerlingen, omdat ouders niet vonden dat hun kind op het ‘speciaal’ basisonderwijs hoorde. Ze begonnen dat jaar dan ook met een groep van tien leerlingen. Komend schooljaar start de school met 39 kinderen, waarvan 26 voltijders en 10 deeltijders. 

© Da Vinci

Dezelfde aanpak

Het mooie van de twee scholen in hetzelfde gebouw is dat ze gebruik kunnen maken van elkaars kwaliteiten en expertise. Ondanks dat de kinderen aan de andere kant van het spectrum zitten, hebben ze op veel vlakken dezelfde aanpak nodig. Zo kan Da Vinci gebruikmaken van het bewegingsonderwijs van SBO Diekmaat, delen ze de logopedist en rekenspecialist en wordt op beide scholen de Rots- en Water training gegeven. Op beide scholen zitten leerlingen die extra aandacht en ondersteuning nodig hebben, die ze op het reguliere onderwijs niet krijgen. Door passend onderwijs te kunnen bieden, krijgen de kinderen de kans om 'gewoon' naar school te gaan. Een plek waar de kinderen zichzelf mogen of leren te zijn samen met hun ontwikkelingsgelijken.

Leren leren

De leerlingen op Da Vinci Berkelland krijgen naast de reguliere stof als rekenen en taal, ook verbreding en verdieping aangeboden die meer aansluit bij hun belevingswereld. De stof wordt door deze kinderen sneller opgenomen, waardoor er meer tijd is voor uitdaging. Zo werken ze veel met projecten en ateliers, waar ze bijvoorbeeld een nieuwe taal als Arabisch leren, of leren schaken. Daarnaast wordt ook gekeken naar het kind. Wat willen ze zelf graag leren? Leren plannen en zelfreflexie. Maar ook leren leren. Deze kinderen gaan vaak zo snel door de reguliere stof heen, dat ze eigenlijk niet hebben geleerd wat leren eigenlijk is. 

Passend onderwijs

Da Vinci Berkelland biedt voor een regio van 35 tot 40 kilometer rondom Neede verschillende vormen van onderwijs aan. Kinderen kunnen voltijds(vijf dagen), deeltijd, (drie dagen op het regulier onderwijs en twee dagen naar Da Vinci) of ambulante HB begeleiding krijgen. Bij het laatste blijft het kind op het regulier onderwijs en komt er een collega leerkracht van Da Vinci Berkelland meerdere uren in de maand ondersteuning bieden op de school. Afgelopen schooljaar was het derde schooljaar dat de kinderen ook deeltijds naar Da Vinci Berkelland konden gaan. De pilot begon in 2020 met een leerling uit Eibergen. Hij zat prima op zijn plek op zijn reguliere school, maar miste wel de uitdaging en gelijkgestemden om zich heen. Volledig naar Neede gaan, was daarom niet passend voor hem. Dit zou hem immers uit zijn vertrouwde en passende situatie halen. Deeltijd onderwijs was daarom een passende oplossing. Hij behield zo zijn aansluiting bij de kinderen en school en kreeg uitdaging en verbreding op Da Vinci Berkelland. Het doel van deeltijd onderwijs is niet om als opstapje te dienen naar voltijd onderwijs, maar juist om de omgeving op de reguliere basisschool zo in te richten en kennis en expertise te voorzien, dat een leerling in zijn vertrouwde omgeving op de basisschool kan blijven. Elke vorm van onderwijs of arrangement wordt gekozen, samen met het samenwerkingsverband, om een zo passend mogelijk aanbod te bieden voor het kind.

Grote regio

Komend schooljaar zal een derde van alle leerlingen op Da Vinci Berkelland uit de gemeente Berkelland en een derde uit de gemeente Lochem komen. Veel van deze kinderen gaan zelfstandig, worden door ouders gebracht of gaan met een taxi naar school toe, afhankelijk van de afstand en situatie van de plaatsing. De overige kinderen komen uit omliggende plaatsen als Enschede, Haaksbergen, Winterswijk, Brummen en meer. Dat geeft wel een goed beeld hoe groot de regio is waarin Da Vinci Berkelland haar onderwijs aanbiedt. Vanaf de komende herfstvakantie zal de overkoepelende organisatie Archipel in Zutphen een nieuwe locatie van Da Vinci openen. Deze zal in het gebouw bij een reguliere school komen te zitten. Hiermee wil de organisatie de kinderen binnen de regio van het samenwerkingsverband een extra locatie bieden zodat ze minder ver hoeven te reizen. 

Hoe eerder de kinderen gezien worden des te beter. Over het algemeen vallen de kinderen die naar SBO Diekmaat gaan, eerder op dan de kinderen van Da Vinci Berkelland. Dit komt doordat een achterstand sneller opvalt en daar dan ook eerder hulp voor wordt ingeschakeld. Het is echter voor alle kinderen van belang dat ze passend onderwijs krijgen die aansluit bij hun niveau. “We gunnen alle kinderen een plekje in het reguliere onderwijs.” Echter is dat niet altijd mogelijk en komt een kind beter tot zijn of haar recht in het speciaal basisonderwijs. Een groep die nog wel vaak wordt vergeten zijn de meisjes. “Het percentage jongens en meisjes dat in het speciaal basisonderwijs terecht komt ligt erg uiteen.” Meisjes zijn vaak wat stiller en passen zich meer aan de groep. Hierdoor worden ze niet altijd op tijd ‘gezien’. Ambulant HB begeleider Meindert komt veel op andere scholen. Hij heeft dan ook als extra taak op zich genomen om deze groep kinderen goed in de gaten te houden en te signaleren. 

Scholen elkaar laten helpen

De weg van het regulier onderwijs naar het speciaal basisonderwijs is vaak nog erg lang. Leerkrachten moeten veel stappen zetten voordat een kind aangemeld kan worden voor speciaal basisonderwijs. Cindy hoopt dat dit in de toekomst alleen nog maar beter wordt. Dat scholen elkaar meer en meer kunnen helpen de kinderen van passend onderwijs te kunnen voorzien. Zodat elk kind ‘gewoon’ naar school kan gaan. En dit sluit mooi aan bij een moment wat Cindy altijd is bijgebleven.

“Toen we vijf jaar geleden naar Neede verhuisden, kwamen we met onze feestbus aan bij SBO Diekmaat. De leerlingen van SBO Diekmaat hadden gezorgd voor een warm welkom en alles leuk versierd. Ze stonden ons op het plein al op te wachten toen we aankwamen met onze feestbus.  We stapten onze bus uit en aan beide kanten van de groepen kwam de reactie; Ohh, jullie zien er eigenlijk heel gewoon uit.” En zo is het ook. Regulier of speciaal basisonderwijs, het zijn allemaal ‘gewoon’ kinderen.