"Goedemiddag meneer, pomp 4? Dat is dan vijfenzestig euro twaalf cent en honderdelf CO2 punten alstublieft." In de auto open ik mijn Rabobank-app en bekijk mijn resterende CO2 budget: nog maar zevenennegentig punten voor deze week. Dat wordt krap. "Schat, met mij. Ik moest vandaag tanken. Denk dat ik dus geen ruimte meer heb voor die Franse kaas. Zal ik extra CO2 punten bijkopen? Of toch die vegan-kaas in plaats van Camembert?"

Volgens recente peilingen, en tot mijn verbazing, staat een kleine meerderheid van de Nederlanders open voor een persoonlijk CO2-budget. Maar wat is dat precies? En is het een goed idee? Het idee is eenvoudig: er komt een systeem waarbij iedere Nederlander een vastgesteld aantal kilogram CO2 per jaar mag verbruiken. Gebruik je meer dan moet je CO2-punten bijkopen, gebruik je minder dan kun je CO2-punten verkopen.

Je bent vrij om te bepalen waaraan je jouw CO2-budget verbruikt. Dus, wil je vliegen naar Thailand? Prima, maar dan minder vlees eten. Wil je wonen in een slecht geïsoleerd jaren dertig huis? Ook prima, maar dan wel op de fiets naar je werk. Oftewel, de vorm van jouw voetafdruk bepaal je zelf; de grootte staat vast. Door het budget geleidelijk steeds iets kleiner te maken wordt onze totale uitstoot steeds kleiner. Dat is het idee.

"Maar dat is toch oneerlijk", roepen tegenstanders. Welvarende Nederlanders kunnen rechten bijkopen, hebben meer geld om huizen te isoleren en rijden al elektrische Tesla's. Klopt. Echter, de gemiddelde CO2 voetafdruk van een miljonair is, in de regel, nu vaak al veel groter dan die van Jan-met-de-pet. Een CO2-budget werkt juist nivellerend. Een weekendje shoppen in New York, een kast van een huis verwarmen én iedere dag vlees eten is op dit moment slechts weggelegd voor een enkeling. Met een CO2-budget straks voor niemand meer.

Is dat eerlijk? Zeker. Want, verdient iemand het om 7 keer per jaar de oceaan over te vliegen? Daar kun je over twisten. Maar niemand heeft het recht meer schade aan te richten dan een ander. Daar is in feite iedereen het al mee eens. We accepteren van niemand dat ze moedwillig de stadstuin vernielen, afval in het park storten of die oude eik in het bos kappen; of je nu Henk, Ingrid of Bill Gates heet. Het probleem met CO2: de extra schade dat een retourtje Amsterdam-New York of kilootje biefstuk veroorzaakt zien we niet direct. Een CO2-budget maakt die schade inzichtelijk, limiteert het en stelt in dat opzicht iedereen gelijk. Wel zo eerlijk.

"Iedere Nederlander heeft een bankpas; contant geld is praktisch verdwenen"

"Ontzettend complex en onuitvoerbaar!", schrijven andere critici. En ze hebben een punt. Een waterdicht registratiesysteem ís ingewikkeld. Tegelijkertijd hebben we de infrastructuur al klaarliggen. Iedere Nederlander heeft een bankpas; contant geld is praktisch verdwenen. Voor banken is het koppelen van een CO2-rekening aan een betaalrekening relatief eenvoudig. Lastiger, wellicht, is het correct bepalen van CO2-waarden van afzonderlijke producten.

Hoeveel kilogram CO2 is er de lucht in gegaan om die fles Chileense Merlot in de Nederlandse schappen te krijgen? En je Iphone, spijkerbroek en televisie; hoe kun je daar CO2-punten aan toekennen? Lastig. Zeer zeker, maar niet onmogelijk. Er bestaat tenslotte al een complex systeem van toegevoegde (financiële) waarde. Een systeem dat de verkoopprijs van die fles Merlot bepaalt, en waarin de kosten voor grondstoffen, productie en vervoer verwerkt zijn. Dat kan dus ook voor CO2-waarden. Waar een wil is, is altijd wel een... Juist.

In een wereld waar je nog altijd voor drie tientjes naar Barcelona vliegt, waar de kiloknallers je nog steeds om de oren vliegen en waar we doorlopend worden aangespoord de nieuwste kleding, gadgets en andere rommel te kopen, in die wereld verwachten we van mensen dat ze minder vliegen, minder vlees eten en minder consumeren. Dat gaat niet. De verleidingen zijn simpelweg te groot. Oftewel, je moet de kat niet aan de kaas laten komen. En precies daarom is een CO2-budget een goed idee. Want zeg nu zelf, met die vegan-kaas verleid je zelfs een uitgemergelde straatkat nog niet...