Zorgelozer, energiezuiniger, voordeliger, stiller, duurzamer, veiliger, aangenamer, bloemrijker, persoonlijker en onbeschreven. De tien voordelen van een nieuwbouwwoning; dat heb ik opgezocht. Gisteren liep ik pardoes een nieuwbouwwijk binnen. Nog maar een half jaar terug braakliggende zandgronden; nu vrijstaande woningen langs keurig aangelegde wegen. Mooie woningen ook. Geen tien in een dozijn, maar stuk voor stuk unieke huizen. Toch dacht ik bij iedere stap alleen maar: waarom? Waarom willen mensen hier wonen? Alles is aanwezig en toch ontbreekt er iets. Iets essentieels. Iets dat tien voordelen niet kunnen compenseren. Wat? Juist, karakter! Maar wat is karakter precies? En wat geeft een wijk karakter?

Vraag iemand zijn of haar karakter te beschrijven en iedereen weet instinctief wat je bedoelt. Wat meestal volgt is een opsomming van persoonlijkheidskenmerken: vriendelijk, sociaal, extravert, vrijgevig en zo verder. Maar die lijst is niet het karakter. Karakter is meer; véél meer. Het is wie u bent. Een samensmelting van genen, opvoeding en levensloop die ieder mens uniek maakt. Karakter omvat een complexiteit die onmogelijk in woorden gevat kan worden. Het kan uitsluitend 'gevoeld' worden. Probeer het karakter van uw geliefde maar eens in woorden te vatten. Dat lukt niet. Woorden schieten gegarandeerd tekort.

"Nietsvermoedend struinde we een wijk vol kleine restaurantjes, kunstgaleries en gezellige terrasjes binnen"

En toch ként u het karakter van uw geliefde als geen ander. U weet dat ze soms huilt bij Goede Tijden Slechte Tijden, als kind ernstig ziek is geweest, een moeilijke band heeft met haar moeder en blij wordt van Marco Borsato. Samen met nog duizenden andere feitjes, anekdotes en eigenaardigheden is dat wat uw geliefde tot uw geliefde maakt. Dat wat haar karakter maakt. 'De geschiedenis van de mens is zijn karakter'; zoals Goethe het zo treffend verwoordde. Gaat dit ook op voor wijken? Bepaalt de geschiedenis van een wijk haar karakter?      

Nietsvermoedend struinde we een wijk vol kleine restaurantjes, kunstgaleries en gezellige terrasjes binnen. Het was een hippe wijk. Tegelijkertijd was het er stiller; de stemming meer gelaten dan in aangrenzende wijken. De sfeer liet zich misschien het best omschrijven als 'bedeesd'. Op onze hotelkamer ontdekte ik dat we door de wijk Kazimierz gelopen waren; de Joodse wijk van Krakau. Het onmetelijke trauma van de bezetting, vervolging en massamoorden, nu tachtig jaar geleden, zijn er nog altijd voelbaar.

Het karakter van de wijk is erdoor gevormd. Op weinig andere plekken is het wezen van een wijk zo duidelijk te herleiden naar één specifieke gebeurtenis. In de regel is het een veelheid aan kleine gebeurtenissen die de kleur van een wijk bepaalt; vaak moeilijk te beschrijven en te herleiden maar dikwijls duidelijk voelbaar. De geschiedenis van een wijk ís, net als bij de mens, haar karakter. 

Het karakter van een mens omvat onvermijdelijk slechts één mensenleven. Het karakter van een wijk vormt zich daarentegen over vele generaties. Het evolueert tergend langzaam en kan niet ontworpen of aangelegd worden. Neem Almere. De stad is na veertig jaar nog altijd een zielloze plek. Mijn geboorteplaats Doesburg heeft volop karakter maar bestaat al bijna achthonderd jaar. Kopen in een nieuwbouwwijk betekent derhalve zielloos wonen tot u overlijdt (of verhuist natuurlijk). Dan zijn het lekkende dak, de hoge energierekeningen en de scheve kozijnen van ons jaren-20 huis ineens een stuk minder vervelend.