De voorbije week mocht ik een vraaggesprekje houden met auteurs die genomineerd waren voor de verkiezing van het Beste boek 2019 van Achterhoek en Liemers. Eén van de genomineerden, een Achterhoeker die in Amsterdam woont, wilde tot slot zelf een vraag stellen. Hij vroeg zich af wat nu eigenlijk de grenzen zijn van de Achterhoek en waarop die op zijn gebaseerd. Daarover wordt in Amsterdam gediscussieerd, door mensen wiens roots ten oosten van de IJssel liggen.

Zo’n vraag zorgt voor verwarring, een duidelijk antwoord is er namelijk niet. In de huidige tijd kun je zeggen dat de Achterhoek wordt begrensd door de A1, de IJssel, de grens met Duitsland en het Montferland. De Liemers hoort er niet bij. 

Over de oorsprong van de naam Achterhoek is veel geschreven en zelfs geruzied. Niemand weet zeker wat de Eibergse dominee Sluyter in de zeventiende eeuw precies bedoelde met een enkel verstrooid woord in één van zijn gedichten. De aanname dat daarmee een naam is ontstaan voor het hele gebied is slechts een vermoeden. Evengoed kan hij zijn plekje naast het haarvuur hebben bedoeld of de plaats waar hij woonde, las ik in enkele verhandelingen over dit onderwerp.

Eeuwen geleden hadden de Hertogen van Gelre voor duidelijkheid kunnen zorgen. Hadden zij met hun dadendrang duidelijke grenzen bepaald dan spraken wij nu in heldere taal over De Graafschap. De Noord-West Achterhoeker voelt zich wellicht meer van Graafschap Zutphen, de Zuid-Oost Achterhoeker benoemt zichzelf vaker als de ‘echte’ Achterhoeker. 

"In de huidige Achterhoek verstaan de mensen elkaar prima"

Omdat het gebied in zijn geheel nooit een historisch afgebakende grens heeft gekend, moeten wij nu gissen. Ook de huidige bestuurlijke structuren dragen niet bij aan duidelijkheid. Sommige gemeenten werken samen in regio Achterhoek anderen sloten zich aan bij de provinciegrens overschrijdende Stedendriehoek. Sommigen vinden dat Doesburg bij de Veluwe hoort. 

Hoe belangrijk is het dat er een duidelijke begrenzing van het gebied is? In de huidige Achterhoek verstaan de mensen elkaar prima, er heerst een volksaard die van Oost naar West en van Noord naar Zuid prima bij elkaar past. De taal die men spreekt verschilt niet veel van elkaar. Overal hangt de Achterhoekse vlag te wapperen. Kennelijk willen de mensen graag bij die éne ondefinieerbare Achterhoek horen. Waar het op aankomt is of de bewoners een gemeenschappelijk gevoel ervaren.

Gelet op de vele uitingen daarvan kan die vraag naar mijn mening met ‘ja’ worden beantwoord.