Opinie: Bewindvoering is handel voor commerciële bureaus
- Loopt het uit de klauwen?
- 25 juni 2018
- Nils Müller
ZUTPHEN - De gemeente Zutphen staat voor een enorme bezuinigingsopdracht van zo’n negen miljoen euro per jaar. Een belangrijke oorzaak van de te grote uitgaven, is dat de gemeente de grip op de uitvoering van tal van zaken kwijt is geraakt, omdat die uitvoering vaak op afstand is gezet door middel van uitbestedingen of gemeenschappelijke regelingen.
Eén van de meest sprekende voorbeelden van kosten die uit de klauwen lopen doordat de gemeente er zelf niet meer over gaat, is de explosieve toename van uitgaven aan bewindvoerders. Door bewindvoering in gemeentelijke handen te nemen, kan de gemeente honderdduizenden euro’s besparen. Maar belangrijker nog: mensen zijn beter af als de gemeente zelf gratis bewindvoering uitvoert en als het in individuele situaties mogelijk is een lichtere vorm van hulp te bieden.
De rechter kan wegens verkwisting, problematische schulden of psychische beperkingen iemand onder beschermingsbewind stellen. De onder bewind gestelde gaat dan niet meer over zijn eigen financiën. Bewindvoering kost geld. De kosten zijn voor degene die onder bewind staat. Maar circa twee derde van alle onderbewindgestelden heeft zo’n laag inkomen dat zij de bewindvoering niet kunnen betalen. In dat geval is de gemeente verplicht voor hen te betalen. Dat doet de gemeente via de Bijzondere Bijstand.
De gemeente Zutphen gaf in 2012 ongeveer vijftigduizend euro uit aan dit soort bewindvoeringen. Vijf jaar later, in 2017, is dat bijna 1,2 miljoen euro. De uitgaven aan bewindvoering zijn in vijf jaar tijd meer dan drieëntwintig keer zo groot geworden. Wat is de verklaring voor deze schrikbarende toename?
Lees verder onder de foto...
Drie hoofdoorzaken
Ten eerste moeten steeds meer mensen rondkomen van minder geld. Terwijl de belastingdruk op kapitaal de afgelopen jaren daalde, nam de belastingdruk op arbeid alleen maar toe. Zeker de belastingdruk op de laagste inkomens is, vanwege bijvoorbeeld de verhuurdersheffing, gigantisch. Tel daar bij op de toename van werkloosheid als gevolg van de crisis, het achterblijven van de lonen of de invoering van het schuldenstelsel voor studenten, en we hebben een verklaring voor een toename van schuldenproblematiek. Toch verklaart dit voor nog niet de helft de exponentiële toename van de gemeentelijke uitgaven aan bewindvoering.
Ten tweede komen lichtere gevallen makkelijker in aanmerking voor beschermingsbewind. In 2014 beperkte de overheid de toegang tot de schuldhulpverlening en –sanering. Daardoor kwamen lichtere gevallen ook in aanmerking voor beschermingsbewind. Dat is in veel gevallen niet alleen een onnodig ingrijpende maatregel; het kost de gemeente ook klauwen met geld.
Lees verder onder de foto...
Ten derde: onder bewind gestelden worden in veel gevallen te weinig geholpen op eigen benen te staan. Aan bewindvoering wordt veel geld verdient. Commerciële bewindvoeringsbureaus schoten de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond om te kunnen profiteren van een geweldig verdienmodel: afhankelijke klanten die jarenlang trouw blijven, gemeenten die stipt betalen en kantonrechters die geen tijd hebben om kritisch te kijken naar de noodzaak van het voortduren van de bewindvoering.
Alternatieven
Om deze reden krijgen inwoners van Tilburg met problematische schulden vanaf 1 maart jl. niet langer standaard beschermingsbewind als dit wordt aangevraagd bij de rechtbank. De gemeente en de rechtbank zijn samen een proef gestart. Tijdens de proefperiode kijken inwoner, bewindvoerder en een medewerker van de gemeentelijke schuldhulpverlening wat de meest passende dienstverlening is, bijvoorbeeld budgetbeheer. Deze proef loopt vooruit op de uitwerking van het regeerakkoord waarin wordt aangekondigd dat gemeenten in de toekomst adviesrecht krijgen in de gerechtelijke procedure rondom beschermingsbewind.
De gemeente Groningen gaat de grip op hun uitgaven aan bewindvoering vergroten door bewindvoering weer in eigen handen te nemen. Door de bewindvoering als gemeente zelf uit te gaan voeren, zijn zij beter in staat mensen voor te bereiden om financieel weer op eigen benen te staan. Zo willen zij de in- en uitstroom uit beschermingsbewind, en daarmee de uitgaven aan de Bijzondere Bijstand, beheersbaar maken.
"Ter vergelijking: in Zutphen betaalt de gemeente voor ongeveer 1.100 inwoners de bewindvoering"
De totale uitgaven van gemeente Groningen aan bewindvoering bedragen in 2018 3,3 miljoen euro. Tussen 2018 en 2021 zullen Groningers die onder bewindvoering staan gefaseerd overstappen van commerciële naar een gemeentelijke bewindvoerder. De verwachting is dat dit vanaf 2021 een besparing oplevert van 1 miljoen euro.
Ter vergelijking: in Zutphen betaalt de gemeente voor ongeveer 1.100 inwoners de bewindvoering. Dat zal voor 2018 neerkomen op een bedrag van ongeveer 1,3 miljoen. Als de gemeente het voorbeeld van Groningen volgt, kunnen we daar bijna € 400.000,- per jaar mee besparen. Maar belangrijker nog: mensen zijn beter af als de gemeente zelf gratis bewindvoering uitvoert en als het in individuele situaties mogelijk is een lichtere vorm van hulp te bieden.
